مقدمه ای بر کلاس ها

مقدمه ای بر مبحث شی گرایی :

جاوا اسکریپت ، یک زبان برنامه نویسی شی گرا یا ( Object Oriented Programming ) است . این زبان به برنامه نویس ، قابلیت استفاده از اشیای پیش ساخته و یا تعریف و ایجاد اشیای جدید مورد نیاز خود را می دهد .
توجه : در این قسمت ، مروری کوتاه بر مفهوم برنامه نویسی شی گرا در جاوا اسکریپت و نحوه استفاده از آن خواهیم داشت . در قسمت های بعدی به معرفی انواع اشیا پیش ساخته در Java Script می پردازیم .

مفهوم کلاس :

کلاس ( class ) ، اساسی ترین مفهوم شی گرایی است . یک کلاس یک الگو یا چهارچوب از پیش تعریف شده است که اشیا ( objects ) از روی آن ساخته می شوند . هر کلاس مجموعه ای از خواص ( Properties ) و متدها ( Methods ) است ، که کلاس آنها را به اشیایی که از رویش ساخته می شوند ، به ارث می دهد .
یک کلاس همانند یک دستورالعمل یا نقشه برای ایجاد اشیای جدید مشتق شده از آن است . برای مثال موجودیت دانشجو در مجموعه دانشگاه یک کلاس است ، که هر دانشجو یک شی ساخته شده از روی آن است .
مثال 2 : متغیرهای متنی یا string ، یکی از کلاس های پیش ساخته در جاوااسکریپت است . در قسمت بعد با تمام خواص و متدهای آن آشنا خواهید شد .

مفهوم شی :

هر شی ، یک نمونه ساخته شده از روی کلاس مادر است . شی خصوصیات و متدهای خود را از کلاس مادر به ارث می برد .
هر یک از خصوصیات یک شی ، در برگیرنده مقدار مختص به آن خاصیت برای آن شی است . به عبارت دیگر ، از هر یک از خواص یک کلاس ، یک نسخه یا کپی منحصر به فرد به هر شی اختصاص می یابد ، که مقدار آن با مقدارش برای سایر اشیای آن کلاس ، متمایز و منحصر به فرد است .
مثال : برای مثال ، هر دانشجو که از روی کلاس دانشجو ایجاد می شود ، دارای خاصیت های نام ، نام خواندگی ، شماره دانشجویی و ... غیره مخصوص به خود است . گرچه مقدار این خواص در نمونه های مختلف دانشجوها ممکن است در برخی از آنها مثل نام یکسان و در برخی مثل شماره دانشجویی یکتا باشد ، ولی مقدار آن برای هر دانشجو جدا و متمایز است .

مفهوم متد :

متدها ، عملیات یا رفتارهایی است که اشیا یک کلاس می توانند انجام دهند .
مثال : برای مثال هر دانشجو که از روی کلاس دانشجو ساخته می شود ، دارای عملیات های یکسانی مثل ثبت نام ، انتخاب واحد و ... است .

نحوه تعریف یک کلاس و ایجاد یک شی جدید در جاوا اسکریپت :

در اینجا ، به معرفی یکی از روش های تعریف یک کلاس و ایجاد شی جدید از روی آن می پردازیم . سپس با نحوه دسترسی به خواص . متدهای اشیا ، آشنا خواهیم شد .
برای ایجاد یک کلاس ، از واژه کلیدی function به شکل کلی زیر استفاده می شود :

function  نام کلاس   ( Parameter1 , Parameter2 , ... )
  {
     this.نام خاصیت 1  =  Parameter1 ;
     this.نام خاصیت 2  =  Parameter2 ;
    .
    .
    .
  } 

توضیح : ابتدا واژه کلیدی function را نوشته ، پس از آن نام کلاس ، که در سطح برنامه برای شناسایی و دسترسی به کلاس مورد نظر از آن استفاده می شود را تعیین می کنیم . به تعداد خواص مورد نظر برای اشیای کلاس ، در پرانتز جلوی نام کلاس ، پارامتر تعریف کرده ، تا در هنگام فراخوانی کلاس برای ایجاد شی جدید در برگیرنده مقادیر لازم برای خواص شی باشند .
سپس در بدنه دستورات کلاس برای تعریف و مقدار دهی هر یک از خواص اشیای کلاس ، از وایه کلیدی this به شکل کلی زیر استفاده می شود :

 this.نام پارامتر = نام خاصیت

واژه کلیدی this ، در هر لحظه به شی جاری از کلاس که در آن لحظه در حال ساخت یا ویرایش است ، اشاره می کند .
پس از تعریف ساختار کلاس ، برای ایجاد یک شی جدید از حالت کلی زیر استفاده می شود :

 var نام شی جدید = function نام کلاس ( Parameter1 Value , Parameter2 Value , ... ) ; 

برای دسترسی و مقدار دهی هر یک از خواص یک شی از روش کلی زیر استفاده می شود :

 نام خاصیت . نام شی 

مثال : در مثال زیر یک کلاس به نام student ایجاد کرده ایم . هر شی این کلاس 3 خاصیت نام ( Name ) ، نام خواندگی ( Family ) و شماره دانشجویی ( ID ) را خواهد داشت . در هنگام فراخوانی کلاس برای ایجاد یک شی جدید ، مقادیر این 3 خاصیت به ترتیب به پارامترهای n , f و i ارسال خواهند شد .
در مثال ، پس از تعریف کلاس به ایجاد یک شی جدید به نام St1 و مقدار دهی خواص آن پرداخته ایم . سپس توسط سه دستور چاپ در خروجی مشخصات کامل دانشجو جدید را در خروجی چاپ کرده ایم . در انتها هم شماره دانشجویی ، دانشجو مذکور را دوباره مقدار دهی کرده و مقدار جدید آن را چاپ کرده ایم :

<script type ="text/javascript">
  function Student ( n , f , i )
    {
      this.Name = n ;
      this.Family = f ;
      this.ID = i ;
    }
  var St1 = new Student ( "Mehrdad" , "Fattahi" , 122092 ) ;
  document.write ( "Name :" + St1.Name +"<br />");
  document.write ( "Family : " + St1.Family +"<br />");
  document.write ( "Studnet ID : " + St1 .ID +"<br />" );
  St1.ID = 299302 ;
  document.write ( "New Student ID : " + St1.ID ) ;
</script> 
Name :Mehrdad
Family : Fattahi
Studnet ID : 122092
New Student ID : 299302